ÚTFÖR

Kirkjuleg útför er skipulögð af presti í samvinnu við aðstandendur, organista og útfararstofu.

Upplýsingar um kirkjur landsins og presta sem þar þjóna eru hér að ofan og hér má sjá lista yfir alla presta Þjóðkirkjunnar.

Vefurinn utforikirkju.is veitir jafnframt greinargóðar upplýsingar um útfarir.

Nauðsynlegt er að ræða við prest um undirbúning fyrir útförina, segja honum frá hinum látna og fara yfir helstu æviatriði. Þær upplýsingar notar presturinn við samningu minningarorða. Prestar og organistar geta hjálpað við val á sálmum og tónlist í útförinni. Þá er líka rætt um hver mun bera kistuna og önnur praktíst atriði.

Nauðsynlegt er að prestur fái í þessu samtali vottorð um að andlátið hafi verið tilkynnt til sýslumanns. Útför getur ekki farið fram nema að presti hafi borist það vottorð.

Áður en útför er haldin fer fram kistulagning. Sums staðar fer kistulagningin fram nokkrum dögum fyrir útfararathöfnina, en oftast er hún sama dag.

Kistulagningarathöfnin er fyrir þau sem aðstandendur bjóða og er það oftast nánasta skyldfólk og einstaka vinir.

Við kistulagningarathöfnina er kistan opin og fólki gefst kostur á að kveðja látin ástvin á sinn persónulega hátt. Við athöfnina er lesið úr Biblíunni, beðin bæn og farið með blessun.

Þá gengur fólk að kistunni og signir yfir áður en kistunni er lokað. Mikilvægt er að börnum sé leyft að vera viðstödd kistulagningu svo þau sjái að dauðinn er ekki eitthvað til að óttast og fái sama tækifæri til þess að kveðja og við fullorðna fólkið - á sinn hátt. Prestar og djáknar Þjóðkirkjunnar geta að sjálfsögðu aðstoðað og svarað spurningum um aðkomu barna að kistulagningu.

Útför í kirkju er athöfn þar sem fólk kemur saman, til að kveðja hinn látna. Í athöfninni eru lesið úr Biblíunni og bænir eru beðnar fyrir þeim sem syrgja.

Sálmar eða aðrir söngvar eru sungnir annað hvort af einsöngvara, kór eða þeim sem koma til athafnarinnar. Presturinn fer með minningarorð um einstaklinginn sem kvaddur er og boðar boðskap um upprisu, von og huggun.

Í lok útfararinnar fer fram moldun. Þá setur presturinn örlitla mold yfir kistulokið þrisvar sinnum og fer með orðin: „Af jörðu ertu komin/n, að jörðu skaltu aftur verða, af jörðu skaltu aftur upp rísa.“ Í bæjum og borgum er algengast að moldun fari fram inni í kirkjunni, en til sveita er gjarnan moldað í kirkjugarðinum.

Útfarir í kirkju eru fjölbreyttar athafnir og mikilvægt er að hafa í huga að innan ramma hinnar kirkjulegu athafnar er rými fyrir fjölskyldur og ástvina til þess að móta athöfnina að óskum þeirra eða hins látna.

Aðstæður við dauðsföll eru mjög mismunandi. Flestir deyja í hárri elli. Aðrir deyja eftir langt sjúkdómsferli og enn aðrir deyja skyndilega eða af slysförum. Prestur veitir fólki stuðning og sálgæslu við allar aðstæður. Prestur ræðir við aðstandendur og gefur þeim tækifæri til að tjá tilfinningar sínar um missinn og hinn látna ástvin.

Prestar og djáknar veita jafnframt sálgæslu þótt langt sé liðið frá útför.

Hvernig sem aðstæður eru eru prestar og djáknar til staðar fyrir þig eins lengi og þörf krefur.

Ef kista er jarðsett er hún látin síga niður í gröfina í kirkjugarðinum og aðstandendur signa yfir. Sé um bálför að ræða er duftkerið jarðsett í sérstakan duftreit eða í gröf með leyfi rétthafa leiðis.

Einnig er hægt að sækja um leyfi til sýslumanns um dreifingu ösku yfir sjó eða örævi. Við jarðsetningu eða dreifingu ösku fer yfirleitt fram athöfn sem prestur/djákni leiðir.

Á heimasíðum fyrirtækja sem veita útfaraþjónustu er að finna verðskrá og verðdæmi um kostnað vegna útfarar, t.d. kistu, líkklæða, prentunar sálmaskrár, blóma og kransa, launa söngvara o.fl. Þóknun fyrir organleik við útfarir og kistulagningu eru samkvæmt samningi þess efni.

Auk þess er greitt vegna prestsþjónustu við kistulagningu og útför og ef um er að ræða athöfn við jarðsetningu duftkers eða kistu. Þær greiðslur eru samkvæmt viðmiðunargjaldskrá um aukaverk presta. Sálgæsla og viðtöl hjá prestum og starfsfólki kirkjunnar eru öllum gjaldfrjáls.

Kostnaður vegna útfarar er töluverður og það kemur fyrir að dánarbú hins látna einstaklings eigi ekki fyrir útförinni. Þá er hægt að leita eftir fjárhagslegum stuðningi frá sveitarfélagi og sjúkra og styrktarsjóðum stéttarfélaga sem veita styrki vegna útfararkostnaðar að vissum skilyrðum uppfylltum.

Prestar, djáknar og starfsfólk útfararþjónusta geta veitt nánari upplýsingar um þá möguleika sem í boði gætu verið.

Þjóðkirkjan á Íslandi ber ábyrgð á mörgu sem tengist útförum. Ef þú vilt halda kirkjulega útför skaltu hafa samband við sóknina þína.

Í flestum landshlutum eru það einnig sóknir Þjóðkirkjunnar sem sjá um greftrunarstaði og bera ábyrgð á flutningi hins látna. Sóknin getur einnig aðstoðað við að útvega stað fyrir útfararathöfnina og minningarstundina, þar sem hún ber ábyrgð á útfaraþjónustu á flestum stöðum.

Á vefnum gardur.is má finna yfirlit yfir kirkjugarða á Íslandi ásamt upplýsingum um skipulag þeirra og umsjón.