17. nóvember 2021

Fólkið í kirkjunni: Hógvær kona í Breiðholti

Hún ólst upp í Sandvíkurhreppi í Flóa. Fæðist þar í Ásakoti árið 1938 og þau systkinin eru fimm. Í huga hennar eru sumar minningar tengdar stríðinu en flugvélar fóru oft yfir Ölfusána með miklum gný og þá varð litla stúlkan hrædd og hljóp heim eins og fætur toguðu. Það var flugvöllur í Kaldaðarnesi í Flóa. Móðir þeirra systkina deyr rétt eftir stríðið þegar hún er sex ára og börnunum er komið fyrir hjá vandalausum. En þau vissu þó nokkuð vel hvert af öðru og kynntust svo aftur þegar þau voru öll komin af barnsaldri. Hún fer á bæ í hreppnum sem heitir Smjördalir og þar var gott fólk. Sóknarpresturinn á Selfossi, sr. Sigurður Pálsson, nettur og hægur maður, húsvitjar og prófar börnin í lestri og kunnáttu í kristnum fræðum. Hún stendur sig vel og finnst presturinn vera hinn þægilegasti maður þó ögn sé hann forn í augum barnsins.

Og æskan leið hratt í Smjördölum. Skólabíllinn fór með börnin á Selfoss. Ef einhverjir aukatímar voru eftir skólann eins og leikfimi eða handavinna, urðu börnin sjálf að sjá um að koma sér heim. Þá var eina leiðin að ganga heim. Það tók tæpan klukkutíma – og stundum lengur ef tíð var rysjótt og veður illt.

Hún var jólabarn – já, jólin töluðu sérstaklega til hennar. Gjafir þess tíma voru nytsamlegar, föt og bækur. Hún las allar stúlknabækur sem hún komst yfir.

Rigningarsumarið 1955. Hún sautján ára og kaupamaðurinn úr Reykjavík á næsta bæ jafnaldri hennar. Hann kemur og sækir ungu meyna frá Smjördölum. Kom á gamalli drossíu sem hann var búinn að koma sér upp. Saman bruna þau upp Kambana sem voru nú öðruvísi þá en nú – jú, brattir eins og lífið getur verið á köflum. En þau voru búin að finna hvort annað. Hamingjuna í hvort öðru. Hún leigði herbergi í bænum og hann bjó hjá foreldrum sínum. Ástin blómstraði. Lífið brosti við þeim og lukkuhjólið snerist. Þau giftust, stofnuðu heimili á Laugavegi 143. Það var eitt herbergi og aðgangur að eldhúsi. Hann var verkamaður við höfnina, á Eyrinni, fór að morgni niður á höfn og beið þar ásamt mörgum öðrum verkamönnum. Það fengu ekki allir vinnu alla daga. Hún vann í Mjólkursamsölunni. Síðan kom fyrsta barnið. Árið var 1957. Og þau bjuggu í einu herbergi. Fengu svo húsnæði með tveimur herbergjum og aðgangi að eldhúsi. Það var á Skúlagötu.

Síðan komu fleiri börn. Þau urðu fjögur. Unga fólkið var alið upp við hagsýni og vinnusemi. Íslenskt alþýðufólk að koma undir sig fótunum á sjötta áratug síðustu aldar. Þau tóku aldrei lán. Fikruðu sig upp úr minni íbúð upp í stærri. Hann fór að læra bílamálun og tekjurnar urðu betri en áður. Eignuðust fyrstu íbúðina í Samtúni og var hún 36 fermetrar – og börnin þá orðin þrjú. Þau bjuggu svo í efra Breiðholti, í Vörðufellinu og fluttu svo á Maríubakka í Breiðholti.

Þetta er leifturmynd úr lífshlaupi Valgerðar Guðmundsdóttur og Reynis Ástvalds Jakobssonar. Hann lést árið 2007.

Margt fólk af þessari kynslóð kannast við höfuðdrætti þessarar sögu. Og líka framhaldið.

Valgerður gekk í Kvenfélag Breiðholts 1986. Það hafði fundaraðstöðu undir stiganum í Breiðholtskirkju. Þar komu konurnar saman til skrafs og ráðagerða – og síðast en ekki síst til að láta hendur standa fram úr ermum í hannyrðum. Þær héldu basara, seldu það sem þær höfðu prjónað, heklað og saumað – og bakað. Markmið þeirra var að safna fyrir eldhúsi í kirkjuna. Og það tókst með samstilltu átaki þeirra. Kvennanna.

Valgerður var ein af þeim. Hógvær og prúð.

Hún tók sæti í sóknarnefnd og það var dýrmæt reynsla fyrir hana og ekki síst aðra að kynnast hjartahlýrri hugsjónakonu. Tekur þátt í starfi kirkjunnar sem messuþjónn og sækir þar fundi og ýmsar kristilegar stundir. Sér ásamt öðrum konum um kaffi og veitingar í kirkjukaffinu.

Sjálf hefur Valgerður iðulega verið með sölubás í Mjóddinni og selt þar sitthvað sem hún hefur búið til eða bakað. Líka muni sem henni hafa áskotnast. Sultar og saftar. Hún gefur kirkjunni allan ágóðann vegna þess að hún er kirkjukona og ann kirkjunni sinni. Finnst líka sem hún eigi henni þakkarskuld að gjalda. Henni líður vel í kirkjunni. Hún er samfélag hennar. Maður hennar glímdi við veikindi við ævilok og hún sá um hann. Eftir að hann lést kom visst tómarúm í líf hennar og ekki að furða þar sem þau voru búin að deila saman kjörum í meira en hálfa öld. En þarna var kirkjan hennar Valgerðar, tjaldkirkjan í Breiðholti, og starfið í henni náði vel til hennar og varð viss lífsfylling.

Valgerður Guðmundsdóttir, kirkjukona og sjálfboðaliði í Breiðholtskirkju, er hugsjónamanneskja sem lifað hefur tímana tvenna, og er ein af þeim fjölmörgu úr djúpi þjóðar og kristni sem stendur við bakið á kirkjunni sinni.

Kirkjan er söfnuðurinn. Fólkið.

hsh