Text: Luke 10:38-42                                                                         *Íslensk þýðing niður.

Grace to you and peace from God our Father and the Lord Jesus Christ. -Amen.

1.

Today's Gospel is a very famous story about two sisters, Martha and Mary.

When Jesus and his disciples came to her house, Martha was working very, very hard, probably getting drinks and food ready to welcome her guests. Mary, on the other hand, was just sitting at Jesus' feet, listening to him talk. Martha got annoyed and angry, and she complained to Jesus, "Please say something to her, tell her to help me!"

But Jesus answered, "Martha, Martha, you are worried and upset about many things, but few are needed. In fact, only one. Mary has chosen what is better, and it won't be taken away from her."

Here, we have kind of two different characters. Martha is working hard, paying attention to her guests, and trying to do good for them. Mary, on the other hand, is just being with Jesus and listening to him talk.

This is a bit of a stereotype. We have two images: Martha, the one who serves others, and Mary, who's more into meditating on Jesus' words. They are different characters, and at the same time, it's a kind of stereotype. And we often ask in church, "Which type are you?"

You know, we all have our own characters. Some of us really find joy in serving others, while some people are more like scholars, reading books to ponder or meditate.

In the church, like in Japan, this story is often controversial because it's not very popular, especially with the women in the church. In Japan, women are always busy. They're preparing tea or meals for lunch at church, and often, the men just come and eat them. Many women actually don't like this story and ask if what they're doing isn't really important for welcoming guests in the church.

This is, however, a misunderstanding. When we have a kind of stereotype, there's always something missing that we can't see correctly. This story itself isn't that complicated, but maybe we're still not reading it correctly, and we're missing something. So we have to look back at it again. And to do that, we need a little bit wider view of this story. It's in Chapter 10 of Luke.

So, what happened in Luke Chapter 10? I'll just explain it briefly.

2.

In Chapter 10, Jesus sent his 72 disciples to the villages, two by two, and told them to proclaim the Gospel. If people accepted the Gospel, blessing and peace would be there. If they rejected the Gospel, the peace wouldn't stay there. And then the disciples came back and reported what had happened. In this section, the main theme is to listen to the Gospel, the word of Jesus, and accept him.

And then comes the story about the Good Samaritan, which you heard last week. The main theme of the Good Samaritan story is to go and serve your neighbor.

So, in the beginning, the theme was to listen to Jesus and accept him. The next story teaches us to go to our neighbor and serve them.

And then comes today's text. That compares listening to Jesus and serving your neighbors. Jesus says that listening is perhaps more needed, but he's not denying the importance of serving others.

In the Gospel stories, there are lots of stories. And sometimes it looks like, you know, they're not related to each other, but sometimes we need to understand the context: what happened before and what would happen next, because it has some meaning and helps us to understand things correctly.

3.

When we think about this, maybe we get a slightly different perspective on today’s story than just seeing a stereotype.

The first question is: Why does Jesus visit these sisters? Why did he come to Martha and Mary’s house? According to Chapter 10, as I told you, Jesus sent 72 disciples to the villages, and some people accepted him, some did not. Here, we can guess that Martha and Mary were one of the families who accepted Jesus when the disciples came to their house.

In today's text, it says, "Then he came to a village where a woman named Martha opened her home to him." "Opened her home for him" implies Jesus came to Martha and Mary with the purpose of a kind of religious plan for proclaiming the Gospels.

Some of you might have experience with house churches, not in Iceland, but in Iran. I’ve never been there, but I've experienced very similar things in Japan, where a family house can sometimes be used for worship. And we can guess Martha and Mary's house was used for that purpose too. Now we have a slightly different scope for the story.

Mary was sitting at Jesus’ feet, and according to Bible commentaries, this posture was only allowed for disciples of Jesus. At that time in Israel, women were not usually allowed to sit like this. But Mary was doing it. This shows that Jesus was more generous to women too, and more importantly, Mary was a disciple of Jesus. And naturally, we can assume Martha was also a disciple of Jesus because Martha apparently had more initiative in this house, and she was the one who opened the house for Jesus.

If we think in this direction, maybe she was occupied not only with providing teas or drinks or food to the guests, but something more than that – preparing for the service or preparing to help Jesus practice his Gospel journey. As you can see, we always need preparation.

When you come to church, you know, there’s a screen and speakers here. These are all things I have to prepare before you come. And when you go downstairs, there's always coffee ready. That's also something I have to prepare before you come. There are so many things to do, and it's the same for Martha and Mary if they opened their house for Christians and were trying to have a service or other activities. They would have to prepare for that. And that’s more than just preparing tea or coffee or food for visitors.

Actually, the text doesn't say anything about Martha preparing drinks or food. It only says she was occupied with many things that had to be prepared.

4.

And I heard a very interesting theory about this from one of the pastors in Japan. He said Martha was actually helping Jesus make a plan for which village he should go to next, and many things followed from that. You know, if the disciples and more people are following Jesus to visit a village, they need a place to sleep, a place to rest, and they have to have food. So, all these things, they had to plan before they went to town.

Even though Jesus is saying, "You don't have to worry about anything," they still had to prepare before they went. Martha was helping Jesus in this way. If we say so, Martha isn't just a busy housewife; she's more like an assistant minister to Jesus.

This story today looks very simple, but we now have at least two interpretations. 

The first one is the very traditional one. Martha was busy preparing drinks and something to eat, and Jesus said, "That is important, but there is a more important thing, actually an elementary, necessary thing: to listen to the word of God."

This is a traditional understanding, and that is also true and important for us. We have a service, and after that, we go downstairs and have coffee and chat. That's an important part, too. In the community, when we're communicating with other Christians, we learn so many things, and you learn how to practice what you've heard. So, that is absolutely important, in my opinion.

But nevertheless, the church is not a café. You know, it's more than coffee. The heart of the church is always the Word of God, and we listen to it, and then other activities exist around that. That is the first message we can learn from the traditional understanding.

And now, the second understanding, which is rather new, is what I mentioned: that Martha was more like an assistant minister to Jesus. The difference then is this: The main message is the same, that at the center of our life is listening to Jesus' word, the word of God. But the reason for Martha's busyness is different. It's not for tea or food, but because she was in the middle of planning Jesus' activities.

And let's apply this to our situation in the church now. We pastors or the board of deacons of every church, we are supposed to think about the budget or activities, how we should organize them, which institutes we should visit in the parish, things like this. There are lots of things we have to decide and plan. This work is necessary to maintain our church. Martha was in exactly the same situation. She was occupied with these things, and she forgot to listen to Jesus.

5.
And what about us who are in the church, who are busy like me or the other pastors? We have so many things to do, and while we're doing something, we all think that we're doing this for God. The more we try to do things better and better, we might forget what the heart of our activities is. That's the word of Jesus, that teaching of Jesus to love our neighbor as ourselves.

You know, when we're doing things, we have opinions. Me, too. I have strong opinions about some things, but there's always someone who has a different opinion, and then I think, "All these guys are impossible." I'm thinking so, even unconsciously, forgetting that Jesus also loves that person who has a different opinion from mine.

And this can happen all the time, and it's happening at the same time in many churches, with many priests, with many people who are very active in the church. And so, we have to take this story of Martha and Mary more practically and closer to ourselves. It's not only for women but for all of us who are really serving in the church actively, because this is a trap we might always fall into. In our busyness, we justify what we're doing, think only about ourselves, and completely forget the teaching of Jesus.

And I wish that you will be like both Martha and Mary, who actively participate in Jesus' plan. In this congregation, there are relatively many new people in church life. In the beginning, it's okay, you're just guests, but after a while, you're no longer guests; you're on the side of the host, welcoming people. You are on the side to proclaim the Gospel.

That is very important, and I wish that with time, you will have this consciousness of being a Christian: you are not only a guest anymore, you are the one who is standing with Jesus. And go to villages to proclaim the Gospel and serve your neighbors. The story of Martha and Mary invites you to the next stage of your church life.

The grace of God, which surpasses all understanding, keep your hearts and your minds in Christ Jesus. Amen.

***

Texti: Lúkas 10:38-42      

Náð sé með yður og friður frá Guði föður vorum og Drottni Jesú Kristi, amen.

1

Guðspjall dagsins er mjög fræg saga um tvær systur, Mörtu og Maríu.

Þegar Jesús og lærisveinar hans komu heim til hennar var Marta að vinna mjög, mjög mikið, sennilega að útbúa drykki og mat til að taka á móti gestum sínum. María aftur á móti sat bara við fætur Jesú og hlustaði á hann tala. Marta pirraðist og reiddist og kvartaði við Jesú: "Vinsamlegast segðu henni eitthvað, segðu henni að hjálpa mér!"

En Jesús svaraði: "Marta, Marta, þú hefur áhyggjur og ert óróleg vegna margra hluta, en fárra er þörf. Reyndar aðeins eins. María hefur valið það sem betra er og það verður ekki frá henni tekið."

Hér höfum við í raun tvær ólíkar persónur. Marta er að vinna mikið, hún er að huga að gestum sínum og reyna að gera vel fyrir þá. María, aftur á móti, er bara með Jesú og hlustar á hann tala.

Þetta er nokkurs konar staðalímynd. Við höfum tvær myndir: Mörtu, þá sem þjónar öðrum, og Maríu, sem er meira að hugleiða orð Jesú. Þær eru ólíkar persónur, og á sama tíma er þetta nokkurs konar staðalímynd. Og við spyrjum oft í kirkjunni: "Hvaða týpa ert þú?"

Þú veist að við höfum öll okkar eigin persónuleika. Sum okkar finna virkilega gleði í því að þjóna öðrum, á meðan sumir eru meira eins og fræðimenn, að lesa bækur til að ígrunda eða hugleiða.

Í kirkjunni, eins og í Japan, er þessi saga oft umdeild vegna þess að hún er ekki mjög vinsæl, sérstaklega meðal kvenna í kirkjunni. Í Japan eru konur alltaf uppteknar. Þær eru að útbúa te eða máltíðir fyrir hádegismat í kirkjunni, og oft koma karlarnir bara og borða þær. Margar konur líkar reyndar ekki við þessa sögu og spyrja hvort það sem þær eru að gera sé ekki mjög mikilvægt til að taka á móti gestum í kirkjunni.

Þetta er hins vegar misskilningur. Þegar við höfum nokkurs konar staðalímynd vantar alltaf eitthvað sem við sjáum ekki rétt. Þessi saga sjálf er ekki svo flókin, en kannski erum við samt ekki að lesa hana rétt, og okkur vantar eitthvað. Svo við verðum að skoða hana aftur. Og til að gera það þurfum við að hafa aðeins víðara sjónarhorn á þessa sögu. Hún er í 10. kafla Lúkasar.

Svo, hvað gerðist í Lúkas 10. kafla? Ég mun útskýra það í stuttu máli.

2.

Í 10. kafla sendi Jesús 72 lærisveina sína til þorpanna, tvo og tvo, og sagði þeim að boða fagnaðarerindið. Ef fólk tæki við fagnaðarerindinu myndi blessun og friður vera þar. Ef þeir höfnuðu fagnaðarerindinu myndi friðurinn ekki vera þar. Og síðan komu lærisveinarnir aftur og sögðu frá því sem gerst hafði. Í þessum hluta er meginþemað að hlusta á fagnaðarerindið, orð Jesú, og taka við honum.

Og síðan kemur sagan um miskunnsama Samverjann, sem þú heyrðir um í síðustu viku. Meginþema sögunnar um miskunnsama Samverjann er að fara og þjóna náunga sínum.

Svo, í upphafi var þemað að hlusta á Jesú og taka við honum. Næsta saga kennir okkur að fara til náunga okkar og þjóna honum.

Og síðan kemur texti dagsins. Sem ber saman að hlusta á Jesú og að þjóna náungum sínum. Jesús segir að hlustun sé kannski meira þörf, en hann er ekki að afneita mikilvægi þess að þjóna öðrum.

Í guðspjallasögunum eru margar sögur. Og stundum virðist það, þú veist, ekki tengt hvor annarri, en stundum þurfum við að skilja samhengið: hvað gerðist áður og hvað myndi gerast næst, því það hefur einhverja merkingu og hjálpar okkur að skilja hlutina rétt.

3.
Þegar við hugsum um þetta fáum við kannski aðeins öðruvísi sjónarhorn á sögu dagsins en að sjá staðalímynd.

Fyrsta spurningin er: Af hverju heimsækir Jesús þessar systur? Af hverju kom hann heim til Mörtu og Maríu? Samkvæmt 10. kafla, eins og ég sagði þér, sendi Jesús 72 lærisveina til þorpanna, og sumir tóku við honum, sumir ekki. Hér getum við giskað á að Marta og María hafi verið ein af fjölskyldunum sem tóku við Jesú þegar lærisveinarnir komu heim til þeirra.

Í texta dagsins segir: „Síðan kom hann til þorps þar sem kona að nafni Marta opnaði heimili sitt fyrir honum.“ „Opnaði heimili sitt fyrir honum“ gefur til kynna að Jesús hafi komið til Mörtu og Maríu með það í huga að hafa einhvers konar trúarlega áætlun til að boða fagnaðarerindið.

Sum ykkar kunna að hafa reynslu af heimakirkjum, ekki á Íslandi, heldur í Íran. Ég hef aldrei verið þar, en ég hef upplifað mjög svipaða hluti í Japan, þar sem fjölskylduhús er stundum notað til tilbeiðslu. Og við getum giskað á að hús Mörtu og Maríu hafi einnig verið notað í þeim tilgangi. Nú höfum við aðeins víðara sjónarhorn á söguna.

María sat við fætur Jesú, og samkvæmt biblíuskýringum var þessi líkamsstaða aðeins leyfð lærisveinum Jesú. Á þeim tíma í Ísrael var konum venjulega ekki leyft að sitja svona. En María var að gera það. Þetta sýnir að Jesús var örlátari við konur líka, og það sem mikilvægara er, María var lærisveinn Jesú. Og eðlilega getum við gert ráð fyrir að Marta hafi líka verið lærisveinn Jesú vegna þess að Marta hafði greinilega meira frumkvæði í þessu húsi, og hún var sú sem opnaði húsið fyrir Jesú.

Ef við hugsum í þessa átt, var hún kannski upptekin, ekki aðeins við að útvega te eða drykki eða mat fyrir gestina, heldur eitthvað meira en það – að undirbúa þjónustuna eða undirbúa aðstoð við Jesú til að framkvæma ferðalag fagnaðarerindisins. Eins og þú sérð þurfum við alltaf undirbúning.

Þegar þú kemur í kirkju, þú veist, það er skjár og hátalarar hér. Þetta er allt sem ég þarf að undirbúa áður en þú kemur. Og þegar þú ferð niður, er alltaf kaffi tilbúið. Það er líka eitthvað sem ég þarf að undirbúa áður en þú kemur. Það er svo margt að gera, og það er það sama fyrir Mörtu og Maríu ef þær opnuðu hús sitt fyrir kristna menn og voru að reyna að hafa guðsþjónustu eða aðra starfsemi. Þær þurftu að undirbúa það. Og það er meira en bara að undirbúa te eða kaffi eða mat fyrir gesti.

Reyndar segir textinn ekkert um að Marta hafi verið að útbúa drykki eða mat. Hann segir aðeins að hún hafi verið upptekin við marga hluti sem þurfti að undirbúa.

4.
Og ég heyrði mjög áhugaverða kenningu um þetta frá einum presti í Japan. Hann sagði að Marta hefði í raun verið að hjálpa Jesú að gera áætlun um hvaða þorp hann ætti að fara í næst, og margt fylgdi í kjölfarið. Þú veist, ef lærisveinarnir og fleira fólk fylgja Jesú og heimsækja þorp, þá þurfa þeir stað til að sofa, stað til að hvílast, og þeir þurfa að hafa mat. Svo, alla þessa hluti, þurftu þeir að skipuleggja áður en þeir fóru til bæjarins.

Jafnvel þó Jesús segði: „Þú þarft ekki að hafa áhyggjur af neinu,“ þurftu þeir samt að undirbúa sig áður en þeir fóru. Marta var að hjálpa Jesú á þennan hátt. Ef við segjum það, er Marta ekki bara upptekin húsmóðir; hún er meira eins og aðstoðarþjónn Jesú.

Þessi saga í dag virðist mjög einföld, en við höfum nú að minnsta kosti tvær túlkanir. Sú fyrri er hin mjög hefðbundna. Marta var upptekin við að útbúa drykki og eitthvað að borða, og Jesús sagði: „Það er mikilvægt, en það er mikilvægara, í raun grundvallar, nauðsynlegt: að hlusta á orð Guðs.“

Þetta er hefðbundinn skilningur, og það er líka satt og mikilvægt fyrir okkur. Við höfum guðsþjónustu, og eftir það förum við niður og fáum okkur kaffi og spjöllum. Það er líka mikilvægur hluti. Í samfélaginu, þegar við erum að eiga samskipti við aðra kristna, lærum við svo margt, og þú lærir hvernig á að framkvæma það sem þú hefur heyrt. Svo, það er algerlega mikilvægt, að mínu mati.

En engu að síður, kirkjan er ekki kaffihús. Þú veist, hún er meira en kaffi. Kjarni kirkjunnar er alltaf Orð Guðs, og við hlustum á það, og síðan er önnur starfsemi til staðar í kringum það. Það eru fyrstu skilaboðin sem við getum lært af hefðbundnum skilningi.

Og nú, hinn skilningurinn, sem er frekar nýr, er það sem ég nefndi: að Marta var meira eins og aðstoðarþjónn Jesú. Munurinn er þá þessi: Meginboðskapurinn er sá sami, að í miðju lífs okkar er að hlusta á orð Jesú, orð Guðs. En ástæðan fyrir upptekni Mörtu er önnur. Það er ekki vegna te eða matar, heldur vegna þess að hún var í miðri skipulagningu á starfsemi Jesú.

Og skulum við beita þessu á okkar stöðu í kirkjunni núna. Við prestar eða kirkjuráð hverrar kirkju, við eigum að hugsa um fjárhagsáætlun eða starfsemi, hvernig við ættum að skipuleggja starfsemina, hvaða stofnanir við ættum að heimsækja í sókninni, svona hluti. Það er margt sem við þurfum að ákveða og skipuleggja. Þessi vinna er nauðsynleg til að viðhalda kirkjunni okkar. Marta var í nákvæmlega sömu stöðu. Hún var upptekin við þessa hluti, og hún gleymdi að hlusta á Jesú.

5.
Og hvað um okkur sem erum í kirkjunni, sem erum upptekin eins og ég eða aðrir prestar? Við höfum svo margt að gera, og á meðan við erum að gera eitthvað, þá teljum við öll að við séum að gera þetta fyrir Guð. Því meira sem við reynum að gera hlutina betur og betur, því frekar gætum við gleymt hvað er kjarninn í starfsemi okkar. Það er orð Jesú, sú kenning Jesú að elska náunga okkar eins og okkur sjálf.

Þú veist, þegar við erum að gera hluti, höfum við skoðanir. Ég líka. Ég hef sterkar skoðanir á sumum hlutum, en það er alltaf einhver sem hefur aðra skoðun og þá hugsa ég: „Allt þetta fólk er ómögulegt.“ Ég er að hugsa þannig, jafnvel ómeðvitað, og gleymi að Jesús elskar líka þann mann sem hefur aðra skoðun en ég.

Og þetta getur alltaf gerst, og þetta er að gerast á sama tíma í mörgum kirkjum, hjá mörgum prestum, hjá mörgu fólki sem er mjög virkt í kirkjunni. Og því þurfum við að taka þessa sögu um Mörtu og Maríu á hagnýtari hátt og nær okkur sjálfum. Hún er ekki aðeins fyrir konur heldur fyrir okkur öll sem þjónum virkilega í kirkjunni, því þetta er gildra sem við gætum alltaf fallið í. Í önnum okkar réttlætum við það sem við erum að gera, hugsum aðeins um okkur sjálf og gleymum kenningu Jesú alveg.

Og ég óska þess að þið verðið eins og bæði Marta og María, sem taka virkan þátt í áætlun Jesú. Í þessum söfnuði er tiltölulega mikið af nýju fólki í kirkjulífinu. Í upphafi er það í lagi, þið eruð bara gestir, en eftir smá stund eruð þið ekki lengur gestir, heldur eruð þið hluti af gestgjafanum, sem tekur á móti fólki. Þið eruð hliðin sem boðar fagnaðarerindið.

Það er mjög mikilvægt, og ég óska þess að með tímanum fáið þið þessa meðvitund um að vera kristin: þið eruð ekki lengur bara gestir, þið eruð þeir sem standið með Jesú. Og farið til þorpa til að boða fagnaðarerindið og þjónið náungum ykkar. Sagan um Mörtu og Maríu býður ykkur á næsta stig í kirkjulífi ykkar.

Náð Guðs, sem er æðri öllum skilningi, varðveiti hjörtu ykkar og hugsanir í Kristi Jesú. Amen.

*Þýdd af Gemini 2,5 Flash