Þegar sumarfríið byrjar hljómar gleðitjáning og frelsissöngur: “Ég fer í fríið – ég fer í fríið.” En til hvers og hvers konar frí? Ætlar þú að byggja sumarbústað, mála alla íbúðina og skoða líka Austfirðina? Við erum vissulega komin af vertíðarfólki, heyannafólki og tarnafólki. Saga er ekki bara fortíð, heldur lifum við af henni, ef ekki meðvitað þá ómeðvitað. Foreldrar okkar, ömmur og afar unnu flest mikið og vinnusemi er góð. En að vinna í drep í sumarleyfi er hvorki sjálfsagt hlutskipti né óumflýjanleg örlög. Að vinna er ekki tilgangur sumarleyfis. Frí er fyrir fólk en fólk ekki fyrir frí. Að “gera” eitthvað í fríi er stundum nauðsyn, en að “vera” er alltaf mikilvægt.
Er sumarfríið þitt frí frá einhverju – eða frí til einhvers? Tvö lítil orð, sem þarft er að hugsa um þegar lífshættir eru skoðaðir – frí frá eða frí til. Vinna getur verið svo erfið og ófullnægjandi, að fólki líði eins og það sleppi eða losni þegar leyfi byrjar. Svo getur prívatlífið verið lýjandi og dapurlegt. Þau, sem eru í kreppu, gera oft þá skyssu að reyna í sumarleyfinu að bæta sér upp álag eða erfiðleika. Þá verða til “ég á það skilið” frí. Þau, sem hafa farið af stað með slíka upphafsforsendu, koma fremur döpur úr leyfi en stútfull af hamingju. Markmið með leyfi ætti frekar að varða upplifun og reynslu – að vera fremur en að gera. Frí ætti að þjóna hvíld, hleðslu, ástvinum, andríki og uppbyggingu. Þá verður frí þjónn hamingju.
Frí eru oftast með öðru móti en væntingarnar lögðu upp með. Það, sem maður býst við að verði mesta reynslan í leyfi eða ferð, veldur kannski vonbrigðum. En það, sem ekki var búist við, þetta sem bara gerist óvænt, verður gjarnan það áhrifaríkasta. Lífið verður ekki planað til fullnustu, væntingar verða aldrei uppfylltar með því móti, sem maður bjóst við. Götutrúður getur t.d. opnað nýja vídd tilverunnar, sem breytir skoðun manns, jafnvel vinnu og lífi. Óplanað samtal getur haft dýpri og meiri áhrif en fræg kirkja, tónleikar í Hofi eða sýning í MoMa. Frí þarf að losa helsi og leiða til frelsis. Ætlar þú að vera eða gera í þínu fríi? Hvort ætlar þú að leyfa því að vera frá eða til
