Nú er nóttin runnin upp, sjálf jólanóttin. Aðventan er tími undirbúnings. Margir hátíðsdagar eru tímar upprifjunar. Jólin eru tími nútímans. Þetta er hátíðin sjálf. Við höfum lengi búið okkur undir stundirnar sem hófust þegar klukkan sló sex nú i kvöld. Átján mínútum áður var hefðbundin þögn á gömlu gufunni. Já, hlé frá 17:42 allt til þess að hljómur kirkjuklukkna úr Dómkirkjunni ómar í viðtækjunum. Eins og skilaboð um að mínúturnar fyrir jól séu tími biðar og eftirvæntingar, sem þær sannarlega eru – því þegar jólin ganga í garð er tíðin runnin upp, sjálf hátíðin. Við skynjum það líklega best á þessum tíma hvers virði það hefur að nema staðar og segja við sjálfan sig: stundin er núna.
Þrenging í eintölu
Hvað tíminn er merkilegt fyrirbæri. Hann er í raun eins og stundarglas. Efra hólfið sýnir framtíðina. Hið neðra er fortíðin. Þar á milli er einhver þrenging þar sem sandurinn rennur hratt í gegn. Það er nútíðin: hreyfingin frá hinu liðna til hins ókomna. Þrengingin í okkar lífi er hér í Keflavíkurkirkju rétt um miðnætti á sjálfa jólanóttina. Hérna rennur sandurinn í gegn.
Stærstu áfangar sögunnar gerðust í þessari þrengingu, þótt nú séu þeir allir komnir í neðra hólfið. Þegar þeir runnu upp: Merkisdagar þjóðar, áfangar í sögu mannkyns, fögnuður og hörmunga, voru atburðirnir hluti líðandi stundar. Allt heyrir það til í fortíð en mótar okkur enn þann dag í dag. Á því augnarbliki sem tíðindin urðu gátu menn hins vegar sagt við sjálfa sig það sama og við getum gert hér í helgidómnum: stundin er núna.
En þetta segjum við samt alltof sjaldan. Of oft gerist það að við hverfum ofan í sand liðinna daga, vikna, ára – eða byltum okkur í kviksyndi þess sem ókomið er. Finnum aldrei þann þrönga stíg sem þó er vettvangur lífs okkar. Við eigum það til að lifa lífi okkar í endurskini minninga eða dveljum í von eða ótta um hið ókomna. Allt lífið er þó hér og nú. Sá sem játar því vinnur mikinn sigur. Þetta er ekki ábyrgðarleysi, þvert á móti. Þetta er einn lykillinn að því að geta lifað innihaldsríku lífi. Þetta er lykillinn að því að geta lifað, starfað og notið á þeirri stundu sem allt líf okkar fer fram á.
Jólin eru núna
Jólin eru núna og jólahátíðin er tími líðandi stundar. Texti guðspjallsins geymir vísbendingar um það: „En það bar til um þessar mundir“ segir í upphafi hans. „Um þessar mundir“ er það ekki einmitt nú? „En meðan þau voru þar“ segir um þann atburð þegar frelsarinn fæddist. Og þar sem hirðar sátu á Bethlehemsvöllum, skyndilega umkringdir englaher þar sem niðamyrkið ljómaði upp fengu þeir þessi tíðindi: „Yður er í dag frelsari fæddur“. Í dag: Núna.
Textinn er óður til þess sem er og gerist á hverri stundu. Og hann talar til okkar á svo sterkan hátt. Skilaboðin eru þau að þótt atburðurinn hafi vissulega gerst hér fyrir langalöngu – já frá honum miðum við tímatal okkar – þá er hann engu að síður núna. Í Jesú Kristi mætist fortíð, framtíð og nútíð. Fæðing hans og þjónusta er sögulegur veruleiki. Hann mun koma í dýrð sinni eins og segir í trúarjátningu okkar. En fyrir okkur eru skilaboðin hins vegar skýr: Hann kemur inn í líf okkar, auðgar það og glæðir. Hann fyllir það innihaldi og umfram allt minnir okkur á það að taka þátt í lífinu: að gefa, hjálpa og styðja aðra. Og kunna að njóta þess sem lífið hefur upp á að bjóða.
Þetta er sá hinn sami og sagði: „morgundagurinn mun eiga sínar áhyggjur. Hverjum degi nægir sín þjáning.“ Það er munur á þrengingu og þrengingum. Þrengingin er andartakið núna, þar sem við dveljum. Lausnarinn og lífgjafinn vill færa okkur þá skynjun að við eigum að fanga tilveruna og nýta hana á hverri stundu.
Vertu nú hér minn kæri
Nú er nóttin runnin upp. Fyrir skömmu var kvöld þetta í framtíð. Senn verður það í fortíð. Nú er það nútíð. Þetta er auðvitað engin venjuleg nútíð: þetta er hátíð. Það eru stundir sem þessar sem kalla okkur til umhugsunar og ábyrgðar á eigin lífi og tilvist. Þær hvetja okkur til þess að hugleiða dagana og árin okkar og minna okkur á það að leggja rækt við það sem skiptir mestu máli.
Við skulum íhuga stöðu okkar hér í kyrrðinni. „Með vísnasöng ég vögguna þína hræri“ orti skáldið Einar Sigurðsson í Heydölum og stundin dregur heiti sitt af kvæðinu hans. Hver er þess vagga sem við hrærum á helgum jólum þegar við hugleiðum fæðingu Krists?
Einar svarar því:
Þér gjöri' eg ei rúm með grjót né tré, gjarnan læt ég hitt í té, vil ég mitt hjartað vaggan sé, vertu nú hér, minn kæri.
Allt líf okkar gerist í nútíðinni og nú er hún umvafin sjálfri hátíðinni. Við skulum hleypa Kristi inn í líf okkar og segja með skáldinu: Vertu nú hér minn kæri.
Guð blessi okkur öll á helgri jólahátíð.
