Aðventan er töfrandi tími. Í svörtu skammdegi göngum við í ævintýraheim ljósa, tóna og fjölmargs annars sem rýfur hversdaginn, boðar þá hátíð sem fer í hönd, kveikir tilhlökkun í brjósti þeirra ungu og minnir okkur sem komin erum til ára á gamla eftirvæntingu.
Aðventan er þó einnig brothættur tími sem getur gengið okkur úr greipum. Það er ætíð hætta á að hún snúist í andhverfu sína. Þá koðna tákn hennar niður í glys, glaum og glamúr. Kyrrð víkur fyrir skarkala, hvíld fyrir kapphlaupi, athygli beinist frá hinu innra að hinu ytra. Vöxtur og uppbygging þoka þá fyrir samanburði, samkeppni, lúxus og bruðli eins og við þekkjum frá liðnum tíma þenslu og útrásar. Þegar aðventan snýst þannig verður hún auðveldlega tími kröfu og kvíða.
Aðventan er tími sem við erum hvött til að taka frá og helga með sérstökum hætti undirbúningi en umfram allt von. Séum við Íslendingar í þörf fyrir eitthvað á þeim tímum sem við lifum nú er það einmitt vonin. Mörg okkar hafa kynnst vonbrigðum og vonleysi á undangengnu ári.
Gefðu mér...
En hvers vonum við? Það er samviskuspurning sem okkur ber öllum að leita svara við sem einstaklingar og sem þjóð. Hvers vonum við til lengri og skemmri tíma? Samviskuspurning er þetta vegna þess að svarið afhjúpar gildismat okkar, sýnir hvað það er sem við teljum gæfu okkar grundvallast á og festum traust okkar við, það sem við álítum að veiti okkur hamingju.
Ætli vonir okkar sem einstaklinga séu ekki svipaðar þegar grannt er skoðað þótt ólíkt sé bæði sinnið og skinnið? Vonum við ekki öll sem erum foreldrar að börnum okkar vegni vel; vonum við ekki öll að við og þau sem standa okkur næst megum njóta lífsgæða; að við sjálf verðum þeim vanda vaxin að reynast gott fólk sem getur tekist á við vanda lífsins af æðruleysi, heiðarleika og samhygð með öðrum?
Hitt er óljósara hvers við vonum sem blekkt þjóð í vanda. Kann að vera að við Íslendingar vonum það eitt að krossi hrunsins verði sem fyrst létt af okkur, að byggingarkranarnir megi sem fyrst fara að hreyfast, að tími stórframkvæmda muni sem fyrst renna upp, að allt falli í sömu skorður og fyrir hrun, jafnvel að þensla megi að hefjast að nýju, að lífshættir ársins 2007 megi verða mögulegir sem allra fyrst? Einhvern tíman var sungið: „Gömlu, góðu dagana gefðu mér...“ Lýsir sú hending væntingum íslenskrar þjóðar í rústunum eftir útrásina? Leitum við þess vegna skjótvirkra lausna í nýjum og stærri álverum, öflugri orkuverum og öðrum stórframkvæmdum — töfralausnum?
Heilsurækt dyggðanna
Á þjóðfundinum 14. nóvember reyndu fundarmenn að skilgreina gildismat sitt og þar með þjóðarinnar. Heiðarleiki hafnaði þar í fyrsta sæti, virðing kom númer tvö, því næst jafnrétti og réttlæti, kærleikur og ábyrgð. Það er óvíst að þessi listi lýsi raunverulegu gildismati íslensku þjóðarinnar. Og það er ljóst að hann lýsir ekki eiginleikum okkar. Við erum ekki heiðarleg, réttlát, ábyrg og kærleiksrík þjóð. Við leituðum þvert á móti auðfengins, veraldlegs gróða meðan tækifæri gafst og það er ekkert sem bendir til annars en við gerum það enn. Gildaskrá þjóðfundarins er fyrst og fremst óskalisti. Okkur dreymir um heiðarleika, virðingu, jafnrétti, réttlæti og allt hitt sem talið var. Og það er gott! En vonum við aðeins að aðrir reynist heiðarlegir, réttlátir, ábyrgir og traust verðir eða ætlum við að keppa eftir að lifa svo sjálf á þessari aðventu og inn í framtíðina?
Aðventan er öðrum þræði föstutími, tími iðrunar og yfirbótar, tími til prófa sig sjálfan eða sjálfa, að keppa eftir og æfa sig í einmitt þeim dyggðum sem þjóðfundurinn skilgreindi. Aðventan er tími ábyrgðar. Öxlum þá ábyrgð! Þá getum við horft vongóð fram á við, vænst hér „gróandi þjóðlífs með þverrandi tár“ eins og sungið verður við upphaf nýs árs, nýrrar framtíðar.
Anna Sigríður Pálsdóttir, Arnfríður Guðmundsdóttir, Baldur Kristjánsson, Hjalti Hugason, Pétur Pétursson, Sigrún Óskarsdóttir, Sigurður Árni Þórðarson, Sólveig Anna Bóasdóttir
