24. júní, eða Jónsmessa, er ein ljúfasta hátíð kirkjuársins. Kirkjan skiptir árinu niður í daga og stundir- kirkjuárið svokallaða- sem hver og ein minna okkur á Jesú Krist og hina kristnu trú. Kirkjuárið hefst fyrsta sunnudag í aðventu, en aðventan boðar einmitt komu Jesú. Jónsmessan lætur reyndar lítið yfir sér formlega. Henni fylgir ekkert tilstand í kirkjunni eins og mörgum öðrum hátíðum. Við erum t.d.ný búin að halda upp á 17. júní með ræðuhöldum lúðraþyt og gríni og glensi. Þjóðhátíðardagur okkar Íslendinga er reyndar ekki hluti af kirkjuárinu, en kirkjan kemur að honum og hátíðahöldum hans með pompi og prakt. Jól, páskar og hvítasunna eru hinar þrjár stóru hátíðir kirkjuársins og þær eiga sér líka sín föstu og formlegu hátíðarhöld. Og það á auðvitað við um fleiri hátíðir árið um kring. En Jónsmessan er allt öðruvísi hátíð. Hún er kannski fyrst og fremst hátíð sumars og kyrrðar. Nú er sólargangur hvað lengstur og við njótum sumarsins í sálu og sinni. Þannig er það í raun náttúran sem heldur upp á Jónsmessuna fyrir okkur og með okkur og sér um hátíðahöldin, sumarsólin, fuglarnir og gróandinn.
Jónsmessan tengist að sjálfsögðu sumarsólstöðum – lengsta sólargangi ársins 21. júní. Við fögnum um sumarsólstöður sólinni og sumrinu og birtunni eins og Norrænir menn hafa gert frá alda öðli, löngu fyrir daga kristninnar og þökkum Guði fyrir sköpunina og lífið sem hann hefur gefið okkur. Það er stundum sagt að Jónsmessan sé heiðin hátíð, en það er hún auðvitað ekki, heldur er hún sameiginleg hátíð allra á Norðurhveli jarðar sem eftir langan vetur fagna sköpunarmætti Guðs á björtu sumri.
Hið kristna nafn þessarar miðsumarhátíðar er dregið af nafni Jóhannesar skírarar og þýðir í raun messa Jóhannesar. Nöfnin Jón, Jóhann og Hans eru öll leidd af nafni Jóhannesar. Þess vegna heitir þessi hátíð st.Hans hjá frændum okkar í Danmörku. Svíar draga aftur á móti heiti hennar af hinni fornu ljósahátíð Norrænna manna og kalla hana Miðsumar. Þessi miðsumarhátíð kirkjunnar bæði í Danmörku, Svíþjóð, hér á Íslandi og víðar er helguð Jóhannesi skírarar, honum sem kom í heiminn á undan Jesú, til að spá fyrir um fæðingu Jesú – benda á að Jesú, ljós heimsins, væri að koma í heiminn. Sjálfur orðar hann þetta svo í Jóhannesarguðspjalli: “Eftir mig kemur maður sem hefur verið á undan mér, því hann er fyrri en ég ...... og ég hefi vitnað að þessi er Guðssonurinn”.
Jónsmessan er ætíð haldin 24.júní, sex mánuðum fyrir aðfangadag jóla, 24. desember. Þannig horfum við kristnir menn á allt árið í samhengi og út frá Jesú Kristi. Sumarsólin skín skærast á Jónsmessu, en hún er aðeins dauft endurskin hins sanna ljóss sem kom í heiminn á jólum, Jesú Krists. Og eins og Jóhannes skírari kom í heiminn til að boða fæðingu Jesú, þannig bendir Jónsmessan og sólarbirta hennar fram til fæðingarhátíðar frelsarans.
Jóhannes skírari á sér reyndar annan messudag sem er ekki eins bjartur og glaður- það er Höfuðdagurinn sem haldinn er 29.ágúst. Þá minnumst við þess þegar Heródes Antipas lét hálshöggva Jóhannes skírara fyrir trú sína. Höfuðdagurinn minnir okkur kristna menn á að trúin kostar oft fórnir, og að margir kristnir menn hafa í gegnum tíðina þurft að fórna miklu fyrir trú sína. Að vera kristinn er þannig að vera staðfastur, einnig þegar maður er kallaður til að bera krossinn með Jesú í lífi sínu. En þegar slík stund rennur upp í lífi okkar, þá getum við verið örugg í vissunni um návist Jesú, styrk hans, huggun og ljós.
Þannig fylgjum við kristnir menn í helgidögum kirkjunnar æfi og lífi Jesú og lærisveina hans. Um leið þá fáum við að taka á móti ljósi hans hverja stund dagsins, vikunnar, mánaðarins og ársins. Allt árið endurspeglar nærveru hans og er helgað af honum. Því allir dagar minna okkur á hann, rétt eins og lífið sjálft, ljósið og sumarbirtan.
Sr.Þórhallur Heimisson
