„Ef Guð er til þá ætti hann að hjálpa manni, nú þarf maður á því að halda,“ var haft eftir sjómanninum Guðlaugi Friðþórssyni í Morgunblaðinu í mars 1984. Hann hafði á ótrúlegan hátt komist lífs af þegar Hellisey VE fórst undan Heimaey, synt í land eftir sex tíma volk í köldum sjónum og gengið berfættur til byggða yfir hraun og mela. Í Morgunblaðsviðtalinu sagðist Guðlaugur áður oft hafa efast um tilvist Guðs, og því hafi það verið undarlegt að biðja um hans hjálp og fara með Faðir vorið með skipsfélögum sínum á kili báts sem maraði í kafi og síðar í tvígang á sundinu áleiðis í land.

Þótt björgunarafrek Guðlaugs sé einstætt er hann langt í frá eini sjómaðurinn sem hefur sótt styrk í æðri mátt á ögurstundu. Sjómennska og trú hafa fléttast saman frá örófi alda, fjölskyldur sjófarenda hafa beðið fyrir þeim og sjómenn stundum lagt örlög sín í hendur almættisins. Bænir á raunastundu hafa auðveldað fólki að takast á við hættulegar aðstæður og ástvinum að takast á við missi.

Sjómannadagurinn er hátíðisdagur allra sjómanna. Árið 1938 var sjómannadagurinn hafldinn hátíðlegur í fyrsta sinn á tveimur stöðum á landinu, á Ísafirði og í Reykjavík. Markmiðið var að vekja þjóðina til meðvitundar um starfssvið sjómannastéttarinnar, lífskjör og gildi í þjóðfélaginu. Tilgangurinn var einnig að sameina sjómenn, heiðra minningu þeirra sem Ægir hafði hrifsað til sín og vekja athygli á erfiðum starfsskilyrðum á sjó. Barátta sjómanna fyrir auknu öryggi á sjó hefur skilað gríðarlegum árangri og viðhorf til öryggismála hafa gjörbreyst. Enginn sættir sig lengur við mannskaða á sjó, sem áður þótti óumflýjanlegur hluti lífsbaráttunnar.
Sjómannadagurinn er einn stærsti dagur ársins í mörgum byggðarlögum. Nálægðin við sjóinn hefur mótað mannlífið kynslóð eftir kynslóð. Vitundin um hafið sem gjöfulan vin og ægilegan ógnvald í senn leiðir af sér áræði samfara lotningu.

Í gömlu ljóði eftir stýrimanninn Jónas Guðmundsson (1930-1985) segir að Guð hafi haft mikið að gera á skútuöldinni, þegar margir fiskimenn áttu ekki afturkvæmt úr róðri. Síðar hafi Guð að mestu hætt til sjós og byrjað að vinna í landi. En Guðs er enn þörf á sjó og í hjörtum ástvina sem bíða heima eftir að sjómaður komi í land, því þrátt fyrir miklar framfarir býr hafið enn yfir hundrað hættum. Í bænum sjómanna og aðstandenda þeirra koma saman trú, von og kærleikur - þrjár megindygðir kristninnar - sem alltaf eiga erindi og munu óma í sjómannamessum í upphafi hátíðarhalda víða um land.

Ég óska íslenskum sjómönnum, ástvinum þeirra og landsmönnum öllum til hamingju með daginn.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu laugardaginn 2. júní 2018