Prédikun
flutt á nýársdag 2022 í Dómkirkjunni. Ps. 90:1b-4; Gal. 3:23-29; Lúk.
2:21.
Guð, um
aldir hefur ljósið þitt ljómað af ásjónu nýfædds barns í Betlehem sem tákn
elsku þinnar og návistar mitt í ógn og illsku heimsins. Við biðjum þig:
Láttu
ljósið þitt lýsa okkur enn. Leið okkur frá dauða til lífs, frá lygi til
sannleika, frá vanmætti til vonar, frá ótta til trausts, frá hatri til
kærleika, frá stríði til friðar. Hjálpa okkur að tendra ljós fremur en að
formæla myrkrinu og lát frið þinn fylla hjörtu okkar, allra manna,
alheims. Í Jesú nafni. Amen.
Náð sé með
yður og friður, frá Guði föður vorum og Drottni Jesú Kristi. Amen.
Nýja árið,
árið 2022 heilsar okkur á áttunda degi jóla. Birtan frá ljósi jólanna
lýsir enn og daginn er tekið að lengja þar sem vetrarsólhvörf urðu fyrir um 10
dögum þegar sólin var lægst á lofti á norðurhveli jarðar og dagurinn
stystur. Þau sem búa milli hárra fjalla geta farið að hlakka til
sólarkomunnar eftir nokkrar vikur og rjómapönnukakanna sem bakaðar eru í
tilefni af sólarkomunni.
Á nýju ári
horfum við fram. Gamla árið er að baki og við berum þá von í brjósti að
allt það sem gerði okkur lífið leitt fylgi okkur ekki á nýju ári. Að á
nýju ári takist okkur að feta brautu bjarta og að okkur auðnist að taka því af
æðruleysi og styrk sem við ráðum ekki við.
Guðspjall
fyrsta dags ársins er aðeins eitt vers í beinu framhaldi af frásögu Lúkasar af
fæðingu Jesú og segir frá því er gerðist á 8. degi lífs hans hér á jörðu.
Þá var hann umskorinn að hætti þjóðar sinnar og látinn heita Jesús eins og
engillinn nefndi hann áður en hann var getinn í móðurlífi.
Við þekkjum
það vel að leita að merkingu nafna. Til dæmis merkir Guðrún, eitt algengasta
kvenmannsnafnið á Íslandi leyndardómur, eða vinátta Guðs og eitt algengasta
karlmannsnafnið, Jón, er norræn mynd nafnsins Jóhannes, sem merkir Drottinn er
náðugur. Nöfnin aðgreina einstaklinga.
Síðast
liðin tvö ár höfum við heyrt ýmist nöfn á veirunni sem veldur covid 19
sjúkdómnum. Veiran stökkbreytir sér og fær hið nýja afbrigði nýtt
nafn. Fellibyljir ganga yfir og allir fá þeir nafn. Þannig eru nöfn
ekki aðeins á fólki og fyrirbærum, heldur einnig á hlutum og án nafnanna allra
væri óhugsandi að finna út við hvað er átt og hvern er átt.
Nafnið
Jesús merkir Drottinn frelsar. “Yður er í dag frelsari fæddur”, sagði
engillinn við hirðana á Betlehemsvöllum. Í nafni hans hefjum við nýtt
ár. Við sungum áðan sálm sr. Valdimars Briem
Í Jesú
nafni áfram enn
með ári
nýju, kristir menn,
það nafn um
árs- og ævispor
sé æðsta
gleði og blessun vor.
Öll berum
við í brjósti bænir, vonir og óskir um gott ár framundan. Öll væntum við
þess að það sem unnið hefur verið á árinu sem er að líða megi skila sér í meiri
árangri á komandi ári. Öll vonum við að minni hörmungar verði á komandi
ári en hafa verið á nýliðnu ári. Að færri þurfi að syrgja um næstu jól og
fleiri geti þakkað gott ár og happasælt.
Skáldið
Alfred Lord Tennyson ávarpar nýjársklukkurnar í kvæði sínu In Memoriam, en hann
var þekkt skáld á sinni tíð í lok nítjándu aldar. Í kvæðinu skorar hann á
klukkurnar að hringja út ýmis konar mein, harma og ósiði en hringja inn
dyggðir, hamingju og góða kosti. Hringja út lygar, hringja inn
sannleik. Hringja út þúsund styrjaldarár, hringja inn þúsund ára ríki
friðarins.
Mörgu getum
við ráðið í lífi okkar en ekki öllu. Mörgu getum við stjórnað í eigin
lífi en annarra lífi getum við ekki stjórnað og eigum ekki að gera nema hafa
umboð til þess. Alþingi hefur fengið umboð fólksins í landinu til að setja
lög sem okkur ber að fara eftir hvort sem við erum sammála þeim eða ekki.
En við búum líka í landi þar sem lýðurinn ræður og hver og einn einstaklingur
hefur leyfi til að segja skoðun sína og benda á það sem betur má fara.
Það er miður að frelsið til að tjá sig sé ekki alltaf notað á uppbyggilegan
hátt heldur til niðurrifs á mönnum og málefnum í skjóli skjás.
Nýjársklukkan
íslenska má í ár hringja út þann harm sem margar fjölskyldur reyna vegna
misnotkunar á áfengi og neyslu fíkniefna. Hver fréttin á fætur annarri
segir frá atvikum þar sem þessi efni ráða för. Neysla þeirra virðist geta tekið
í burtu mennskuna hjá þeim sem neita og voðaverk hljótast jafnvel af. Þjáning
þeirra sem fyrir verða er mikil. Það ætti að vera sameiginlegt átak okkar
hér á þessu landi að skoða ástæður þess að svo margir þjást vegna ofneyslu
áfengis og neyslu fíkniefna og hvers vegna fólk berst við þennan vágest sem
færir enga gleði eða hamingju. Í viðtali við Valgerði Rúnarsdóttur
framkvæmdastjóra lækninga hjá SÁÁ segir hún „Hin
stórkostlegu viðbrögð við faraldrinum kalla á að fólk vakni líka af sinnuleysi
gagnvart ýmsum vímugjöfum sem leggja fleiri en faraldurinn ár hvert.“ Jafnframt
segir hún: „Á ári hverju deyja .... þrjár milljónir úr ofneyslu áfengis
samkvæmt tölum frá Alþjóðaheilbrigðisstofnuninni. En við erum samdauna því og
afar lítil stemning til að taka á þeim vanda með samtakamætti heimsins.“
Nýjársklukkan
má hringja út því kynferðisofbeldi sem margir hafa orðið fyrir, konur, karlar,
transfólk, ofbeldi sem meiðir og deyðir, ofbeldi sem hefur svo sannarlegar
verið sett í orð og umræðu á nýliðnu ári. Það mun skila árangri þegar fram líða
stundir en sársaukafull er sú vegferð sem hafin er eins og ávallt þegar sár er
hreinsað svo það geti gróið um heilt.
Nýjársklukkan
má einnig hringja út heimsfaraldurinn sem enginn mun sakna og afleiðingum
loftslagsbreytinganna sem valda meðal annars breyttu veðurfari.
Klukkan sú má einnig hringja út öllu því sem ógnar og rænir fólk
lífshamingjunni. Það er af nógu að taka.
Í hinu
undurfallega Aðventuljóði Ragnars Inga Aðalsteinssonar segir meðal annars:
Við lifum í dimmum og hörðum heimi
með hungur, fátækt og
neyð
þar sem einn er að farast
úr ofáti og drykkju
en annar sveltur um leið
þar sem einn er þjakaður
andlegu böli
en annar ber líkamleg
sár.
Og samt hefur lausnin frá
þjáning og þraut
verið þekkt í tvö þúsund
ár.
Tvö þúsund ár segir
skáldið. Greinilegt er, eins og raunar kemur fram í öðrum erindum þessa ljóðs
að lausnina er að finna hjá Jesú, frelsaranum.
Löngu áður
en Jesús fæddist sagði Jesaja spámaður: “Sjá, yngismær verður þunguð og fæðir
son og lætur hann heita Immanúel.” Immanúel
þýðir Guð með okkur. Guð, æðri máttur, er með okkur. Margir hafa reynt það í
lífi sínu og fundið styrk og huggun þess máttar á erfiðum tímum. Hafa fundið
gleði og frið, auðmýkt og þakklæti, sælu og gott gengi sem trúin og traustið
til Guðs veitir.
Í athyglisverðu viðtali við Björn Hjálmarsson barnageðlækni í
síðdegiútvarpi nýverið um börn og netnotkun sagði hann m.a.: „Ég held að trúrækni þjóðarinnar fari
minnkandi. Þeir sem eru sanntrúaðir þeir
geta sótt svo mikinn kraft í trúna.“ „Að geta sótt styrk í æðri mátt, trúin á
hið góða og hið fagra og hið fullkomna, er mjög góður styrkur “ segir hann.
Það er ekki óþarfi að kenna börnum að
treysta á æðri mátt. Það lífsviðhorf sem
trúin færir getur hjálpað þeim lífið á enda til að öðlast styrk og kraft í
ólgusjó lífsins. Fyrir mörgum árum var
átakið Verndum bernskuna sett af stað til að hjálpa foreldrum og uppalendum að
koma börnum sínum til manns. Nú hefur
ríkisstjórnin með barnamálaráðherra í broddi fylkingar sett málefni barna á
oddinn og er það vel. Börnin eru framtíð
þessa lands og fyrir þeim og velferð þeirra hringir nýjársklukkan inn. Guð blessi börnin og hjálpi foreldrum og
öllum þeim sem með málefni barna fara að búa þau undir gott og farsælt líf.
Barnið skal nefnt Immanúel. Guð er með okkur. Þess vegna er kirkjan hans hér í heimi, hvort
sem hún nefnist þjóðkirkjan á Íslandi, Mekane
Yesus kirkjan í Eþýópíu eða rómsversk kaþólsk kirkjan í Mexíkó. Um allan heim er kirkjan hans að störfum því
hann sagðist vera með okkur alla daga, allt til enda veraldar.
Margar áskoranir munu mæta þjóðkirkjunni
vegna nýs skipulags sem kirkjuþing samþykkti á nýliðnu ári. Verkefnin eru
fjölmörg og ólík. Eitt mesta gleðiefnið
verður þó útgáfa nýrrar sálmabókar sem út kemur næsta haust. Vandað hefur verið til verka við sálmaval,
nótna- og hljómsetningar og höfundaréttar gætt.
Sálmabókin mun auðga kirkjulífið og menningarlífið í landinu og
innihalda bæði gamla og nýja sálma og sálmalög. Megi nýja sálmabókin verða þeim
sem henni kynnast til uppörvunar, gleði, styrks, huggunar.
Við biðjum þess að á hinu nýbyrjaða
ári hringi nýjársklukkan inn ráðum og leiðum til að
sætta fólk og koma á friði á jörðu. Hringi inn meiri trú og minni
efa. Hringi inn farsæld og gjöfulu lífi.
Hringi inn visku og seiglu til að takast á við verkefni lífsins. Með þá sýn og bæn í huga bið ég Guð að blessa
okkur nýtt ár.
Gleðilegt
ár í Jesú nafni og þakkir fyrir liðna tíð.
Dýrð sé
Guði föður, syni og heilögum anda svo sem var í upphafi er og verður um
aldir alda. Amen.
Takið postullegri
kveðju:
Náðin Drottins vors
Jesú Krists, kærleiki Guðs og samfélag heilags anda sé með yður öllum. Amen.
