Það að arabalöndunum mistókst að ná aftur þeim landsvæðum sem glatast
höfðu í Sex daga stríðinu varð til þess að landnám Ísraelsmanna jókst
á hernumdu svæðunum, bæði á Vesturbakkanum og í Austur – Jerúsalem. Á
meðan Verkamannaflokkurinn fór með völd takmörkuðust
landnemabyggðirnar við svæði þar sem ekki var nein búseta fyrir. En
þegar hægrivængurinn vann kosningasigur og Menachem Begin varð
forsætisráðherra árið 1977, var hafist handa við að reisa
landnemabyggðir á eins mörgum stöðum á hernumdu svæðunum og hægt var
til að tryggja eignarhald Ísraelsmanna á hinu hernumda landi. Í dag
má telja landnema Ísraelsmanna í hundruðum þúsunda á hernumdum
svæðum Palestínu. Menachem Begin, forsætiráðherra Ísraels og
Saddat
Egyptalandsforseti sömdu frið milli landanna árið 1979 - hið
svokallða Camp
David samkomulag. Skiluðu Ísraelsmenn þá
Sínaískaganum til Egypta. Þrátt fyrir byltingar og blóðug
stjórnarskipti í Egyptalandi síðan stendur friðarsamkomulagið enn.
Eftir margra ára átök og mislukkaðar samningaumleitanir ákváðu
Ísraelsmenn og PLO, Frelsissamtök Palestínu, að semja frið árið 1993.
Samningurinn kallast Oslóarsamkomulagið, enda samið um það í Osló.
Palestínumenn fengu samkvæmt því rétt til að stjórna eigin málum á
Vesturbakkanum og í Gasa á móti því að viðurkenna tilverurétt Ísraels.
Enn hefur ekki verið hægt að ganga frá samningum sem skilgreina þetta
svæði nánar. Og smátt og smátt hafa samningar fjarað út.
Palestínumenn
eru auk þess klofnir í anstöðu sinni. Fatah sem er pólitísk hlið PLO
stýrir Vesturbakkanumen. Hamas samtökin Gasa. Hamas viðurkennir ekki
tilvist Ísraels og hefur háð margar styrjaldir við Ísraelsmenn,
skotið rakettum á landsvæði þeirra og gert sjálfsmorðssprengjuárásir.
Ísraelsmenn hafa svarað af fullri hörku með loftárásum og hernaði á
landi. Nú hafa Hamas og Fatah samið frið sín á milli.
PLO var stofnað 2. júní 1964 í Kaíró. Yasser Arafat var eiðtogi PLO
frá 1969 til dauðadags árið 2004. Hann stofnaði Fatah hreyfinguna. Al
Aqsa hreyfingin var hernaðararmur þeirra og háði hreyfingin lengi
skærustríð við Ísrael. PLO var staðsett fyrst í Jórdaníu en síðan
Líbanon. Þeir tóku þátt í borgarastríðinu þar. Þegar Ísrael réðst inn
í Líbanon 1982 flúði stjórn PLO til Túnis
Hamas hreyfingin var stofnuð 14. Desember 1987 á Gaza. Nafn
hreyfingarinnar er stytting á arabíska heitinu “Íslamska
andspyrnuhreyfingin”. Hamas varð til í fyrstu Intifatauppreisn Palestínumanna.
Intifada merkir uppreisn eða það að hrista af sér - í þessu
tilfelli ok kúgara.
Fyrsta sjálfsvígsárásin sem Hamas stóð að var gerð árið 1994. Síðan
skipta þær hundruðum. Hreyfingin var kosin til valda á Gaza árið 2006.
Auk þeirra styrjalda sem hér hafa verið nefndar hafa Ísralsmenn og
arabar háð marga aðra hildina í 70 ára sögu Ísraels. Þar má nefna að
Ísraelsmenn hafa gert margar innrásir í Gaza og í Líbanon. Og
á sjöunda
áratugnum stóðu PLO samtökin fyrir mörgum hryðjuverkaárásum og
flugránum
víða um heim. Árið 1982 sóttu hersveitir Ísraela allt að
Beirut í Líbanon með
stuðningi líbanskra skæruliða.
Markmiðið var að hrekja PLO þaðan, en þá voru höfuðstöðvar þeirra þar.
Innrásin var gagnrýnd gríðarlega á alþjóðavettvangi, sérstaklega fyrir
fjöldamorð sem voru framan í flóttamannabúðum Palestínuaraba í Sabra
og Shatila.
Árið 2002 byrjuðu Ísraelsmenn að reisa múr kringum Vesturbakkann eftir
Intifada – uppreisn Palestínumanna. Markmiðið var að hindra
sjálfsmorðssprenguárásir. Hann er um 800 km að lengd og minnir víða á
Berlínarmúrinn. Alþjóðadómstóllinn í Haag lýsti því yfir árið 2004 að
múrinn brjóti gegn alþjóðalögum. Sjálfsvígsárásum hefur fækkað en
múrinn hefur gert líf Palestínumanna illþolanlegt.
Það er því miður erfitt að benda á lausnir á þessum átökum öllum.
Alþjóðasamfélagið hefur stutt tveggja ríkja hugmyndina svokölluðu, um
tvö sjálfstæð ríki Ísraels og Palestínu. En margir halda því fram að
ekki sé lengur mögulegt að koma þessari hugmynd í verk vegna landnáms
Ísraela. Aðrir hafa lagt til sambandsríki Vesturbakkans og Jórdaníu.
En þá verður Gaza útundan. Eitt sameinað ríki virðist líka fjarri,
því gyðingum
fjölgar hægt en aröbum
þess hraðar og yrðu gyðingar fljótt í minnihluta í slíku ríki. Ekki má gleyma
að
¼ borgara Ísraels eru ekki gyðingar. Ekki hefur nýjasta aðgerð Donalds
Trump Bandaríkjaforseta lægt öldurnar, að flytja sendiráð USA til Jerúsalem og
viðurkenna hana sem höfuðborg Ísraels.