Sunna Dóra Möller

08. desember 2024

• 2. sunnudagur í aðventu

“Eitt ljós, eitt ljós við kveikjum og lýsum þessa jörð

til styrktar því sem lifir og stöndum um það vörð.

Ef myrkrinu við höfnum vor framtíð festir rót.

Þeim degi sem nú rennur, með reisn við göngum mót.”

Svona hefst aðventusálmurinn, “Eitt ljós, eitt ljós við kveikjum”, norskur sálmur, alveg einstaklega fallegur og með bjartan boðskap.

Það er merkilegt að á þessum tíma, aðventunni, að þá kveikjum við held ég aldrei eins mörg ljós eða tendrum á eins mörgum kertum. Það er þessi eðlislæga þörf okkar að hafa birtuna í kringum okkur. Enda erum við í svartasta skammdeginu og dagsbirtan skammvinn og mögulega þörfin okkar fyrir birtuna enn meiri en ella.

Textar þessa dags eru framtíðartextar, þeir vísa til þess sem á eftir að gerast þegar mannsonurinn snýr aftur í allri sinni dýrð.

Tákn munu verða á sólu, tungli og stjörnum og á jörðu angist þjóða, ráðalausra við dunur hafs og brimgný. Menn munu falla í öngvit af ótta og kvíða fyrir því er koma mun yfir heimsbyggðina því að kraftar himnanna munu riðlast

Þó að þetta sé framtíðarsýn er samt margt þarna sem heimfæra má inn í nútimasamhengi. Við erum mörg nú þegar óttaslegin og kvíðin yfir mörgu og margt af því sem tilheyrir þessum kvíða geymum við í eigin sálarlífi. Kvíðinn okkar getur snúið að svo mörgu, afkomu, afkomendum, veikindum, atvinnuaðstæðum, útliti, líkamsmynd, félagslegum samskiptum eða jafnvel einmanaleika.

Einnig berum við mörg í brjósti kvíða yfir aðstæðum í heiminum í dag, loftslagsvánni, vaxandi kynþáttahatri, útlendingaandúð, vaxandi kynbundnu ofbeldi, hinsegin fordómar, stríð og svo mætti lengi telja.

Stöldrum samt aðeins við og höfum hér í huga upp á framhaldið að gera, að Guðspjallstextinn stoppar ekki þar sem ég endaði áðan. Hann heldur áfram og segir:

En þegar þetta tekur að koma fram, þá réttið úr yður og berið höfuðið hátt því að lausn yðar er í nánd.

Lausn yðar er í nánd! Og hver skyldi sú lausn vera spyrja eflaust margir sig, þegar hún virðist oft og tíðum vera svo fjarri og jafnvel bara alls ekki sýnileg og okkur gjörsamlega hulin.

Það er vont að vera fullur kvíða og ótta yfir hverjum degi og eða framtíðinni. Það er staða sem gerir okkur vanvirk og hrædd og við þráum lausn á þeim aðstæðum, það er svo mannlegt og eðlilegt.

“Tvö ljós, tvö ljós við kveikjum í kærleika og trú

til þeirra' er brjóta múra og byggja nýja brú.

Er fanginn öðlast frelsi og flóttamaður ból

skín ljós á þrútna hvarma og þá sem veita skjól.”

Svona hljómar erindi númer tvö í aðventusálminum sem ég vísaði í í upphafi.

Ég las tvær afar áhugaverðar bækur í fyrra sumar. Þær eru eftir sálfræðing, Guðbrand Árna Ísberg og heita annars vegar “Skömmin” og hins vegar “Nándin”

Skömm getur verið tvenns konar, annars vegar sú skömm sem er í raun bara eðlileg, eins og þegar við gerum eitthvað af okkur og vitum vel af því og það kemst upp um okkur og við hugsanlega erum skömmuð smá og í kjölfarið kennt hvernig við getum gert betur.

Svo er það hin skömmin, sem lamar og eyðir, sem gerir það að verkum að þú getur ekki gengið upprétt, ekki horft í augun á fólki, þorir ekki að nota röddina þína eða taka pláss, því að öll vera þín ber reynslu sem er lituð af skömm og hugsanlega var aldrei neitt af því sem kom fyrir þig þér að kenna en þú berð þetta í sálinni, í líkamanum, í hjartanu og það hefur sett sitt mark á allt þitt líf.

Guðbrandur segir að það eina sem er nógu máttugt að taka skömmina í burtu er kærleikurinn, ástin, nándin. Það að eiga þannig grímulaus samskipti við manneskju sem sér og skilur og kennir þér með skilyrðislausum kærleika sínum að þú ert elskuverð. Þannig hefur kærleikurinn mátt til að brjóta niður múra og byggja brú á ný fyrir þig inn í líf í fullri gnægð. Og  dýrmæta manneskjan sem þú ert sem hefur verið fangi í eigin skömm, öðlast frelsi, þannig þerrast tárin og þú ert komin í skjól.

Hugsanlega er lausnina að finna í nándinni sem þú þráir að finna, öryggi um stundakorn til að hvíla lúinn hugann sem gefur aldrei þér aldrei frið.

“Þrjú ljós, þrjú ljós við tendrum og lýsum öllum þeim

sem réttlætinu vinna hér vítt og breitt um heim.

Ó, missið ekki kjarkinn, við erum sama sveit

og ljósin okkar björtu þau lýsa' upp öll vor heit”.

Og við höldum áfram í þessum fallega sálmi að tendra ljós. Það eru sannarlega mörg sem vinna ötullega að því að tendra ljós í hjörtum okkar hinna sem á vegi þeirra verða. Eins og englar í mannsmynd sem ganga um jörðina og gera hana að betri stað. Englar eru sendiboðar Guðs og mögulega er það einfaldlega þannig að þeir taka á sig mannsmynd til að kenna okkur hinum.

Ekki kenna okkur með boðum og bönnum, heldur kenna okkur einfaldlega um hvað lífið snýst í sinni tærustu mynd. Kenna okkur um kærleikann, réttlætið, ástina, vináttuna, að náungi okkar er ekki framandi eða ógn við okkar tilveru. Kenna okkur um mátt nándarinnar og kunnugleikans. Kenna okkur að sjá töfrana í því sem gerist þegar við könnumst við hvert annað, þegar við áttum okkur á þvi að við erum öll eitt, heimurinn er einn og óskiptur og við öll sem hér erum erum svo óendanlega dýrmæt og elskuverð og eigum skilið að lifa með reisn og bera höfuðið hátt.

En við getum þetta ekki nema í samfélagi sem ber ekki hatur í brjósti eða fordóma heldur elsku, samkennd og umburðarlyndi

Mögulega þegar við sjáum það, gæti lausn okkar verið í nánd?

“Nú ljósin okkar tindra og lýsa nær og fjær

og ljóminn upp til himins, sig fetar undurskær.

Þar brosir Jesús Kristur sem blessar hverja rós,

við biðjum og við þökkum, hans kærleika og ljós.”

Ein er hrein og tær uppspretta kærleikans, ástarinnar og elskunnar. Þar sem þú í hans skjóli þarft aldrei að fela þig, aldrei að setja upp grímu. Hann þekkir þig nú þegar, hann hefur gert það síðan þú komst í heiminn og nafnið þitt var nefnt við heilaga skírnarlaug. Hann elskar þig þrátt fyrir allt. Hann brosir og gleðst þegar þegar gengur vel og hann grætur með þér þegar þú er sorgmædd eða sorgmæddur, kvíðin eða þegar þér líður illa eða ert einmana.

Jesús gengur þér við hlið, í heiminum.

Við munum brátt hafa tendrað fjögur ljós, ljós sem vísa okkur heim til Betlehem þar sem ungbarn er nýfætt í fangi foreldra sinna.

Þrátt fyrir allar heimsins ógnir er það öruggt því það á skjól og yfir því er vakað.

Hvernig væri á þessari aðventu að feta veginn til Betlehem, í skjólið og birtuna, kveikja á kertunum fjórum, sem saman minna okkur á það undur sem átti sér stað á jólanótt og gaf okkur öllum von og umfram allt þetta: Að gefast aldrei upp, heldur halda í trúna, sýna kærleika í verki, vera hugrökk, rétta úr okkur og bera höfuðið hátt, við höfum engu að kvíða því lausnin okkar er nú þegar komin í heiminn og liggur  hjalandi í jötu og við munum öll fagna henni saman á komandi helgri jólanótt!

Amen.