Biðjum:
Gefðu
að móðurmálið mitt,
minn
Jesú, þess ég beiði,
frá
allri villu klárt og kvitt
krossins
orð þitt út breiði
um
landið hér
til
heiðurs þér,
helst
mun það blessun valda
meðan
þín náð
lætur
vort láð
lýði
og byggðum halda. Amen. (sálmur 795)
Náð
sé með yður og friður frá Guði föður vorum og Drottni Jesú Kristi. Amen.
Upphaf
föstu
Upphaf
föstu.
Í
samhengi kirkjunnar er jólafasta, sunnudagana fyrir jól, og páskafasta,
sunnudagana fyrir páska. Á þessum sunnudegi, í dag, erum við því farin að horfa
til páskanna, í dagatali kirkjunnar.
Fastan.
Að
fasta, hvað þýðir það?
Iðkið
þið einhvers konar föstu?
Að
neita sér um eitthvað. Að neita sér um kjöt, að gömlum skilningi, alveg til
páska, þegar páskalambið var síðan borið á borð. Sprengidagur var þá síðasti
dagurinn sem fólk neytti kjötmáltíðar og þá var belgurinn þaninn og þaðan er
nafnið komið, sprengidagur. Í kjölfarið er svo öskudagur, sem minnir okkur á að
við erum mold, við erum aska. Svo tekur við föstu tíminn, tími þar sem kirkjan hvetur
okkur og styður til þess að við neitum okkur um eitthvað, kannski kjötmáltíða,
því svo er páskalambinu slátrað á páskum og við neytum kjötmáltíðar, á ný. Sumir
halda þá hefð enn í heiðri.
Af
hverju?
Að
neita sér um eitthvað. Af hverju?
Af
hverju ættum við að neita okkur um eitthvað, sem við getum með réttu fengið, þá
þegar?
Getur
verið að það sé einhver leyndardómur fólginn í föstunni? Ef við notum annað
hugtak yfir föstuna, þ.e. að neita sér um eitthvað. Þá getum við nálgast þetta
á þann máta að við séum að seinka því að fá umbun. Seinka umbuninni á
meðan við leggjum eitthvað á okkur. Við seinkum umbuninni þar til við höfum
lagt eitthvað ákveðið að mörkum. Við hrifsum ekki allt til okkar bara af því
okkur sýnist svo og getum það, nei við leggjum fyrst eitthvað á okkur og njótum
síðan þess að öðlast umbunina síðar.
Þegar
maður hefur fastað þá er sem dæmi, fyrsti matarbitinn að föstu lokinni, alveg
sérstaklega góður. Ég hef svolítið prófað mig áfram með þetta, prófað ýmsar
leiðir, þá helst sólarhringsföstur, einu sinni í viku yfir föstutímann. Ég hef
iðkað slíkt á undanförnum áratugum, fyrir jól og fyrir páska. Þá er fyrsti
bitinn að sólarhringnum loknum alveg sérstakur.
Þetta
er einnig andleg iðkun, þetta hefur áhrif á mann andlega, hreyfir við
einhverjum andlegum þáttum til dýpkunar og aukins þroska, tel ég.
Maður
skyldi samt að fara varlega í slíka hluti, þ.e. að fasta, sérstaklega þegar
maður er að vaxa úr grasi, þá er mikilvægt að borða vel, borða á öllum
matmálstímum, borða hollan og næringargóðan mat. Kannski er þetta iðkun sem
maður getur hugað að, þegar maður er orðinn fullorðinn.
Fastan
fyrir páska er biðtími, eins og aðventan fyrir jólin, undirbúningstími. Við
frestum því að fá að njóta einhvers, sem bíður svo handan hornsins. Á jólum njótum
við veislu og gjafa í kjölfar aðventunnar, þegar jólin ganga í garð, og á páskum
ættum við að njóta veislu og páskaeggja í kjölfar föstunnar.
Það
er eitthvað gott sem bíður okkar, handan biðtímans, föstutímans. Í biðinni
felst eftirvænting, með biðinni fæst eitthvað dýpra, meira, eitthvað sem við
myndum annars ekki öðlast.
Grunnur
menntunar og þroska
Það
er eitthvað við það að fresta umbun. Það er eitthvað við það að leggja eitthvað
á sig og bíða umbunarinnar.
Það
má segja að skólakerfið byggist á þessu. Við lærum og leggjum okkur fram, gerum
verkefni, förum í próf og síðan fáum við umbun, þegar við fáum svo tækifæri til
að sýna fram á kunnáttu okkar, fáum einkunn. Eins er það með okkar daglegu
störf, umbun og laun fáum við síðar, fyrir okkar daglegu vinnu, oftast um næstu
mánaðarmót.
Að
fresta umbun er tengt fórn. Við jafnvel fórnum umbuninni, sem við hugsanlega gætum
fengið í dag, fyrir meiri umbun eða annarskonar verðmæti sem við hugsanlega
öðlumst í framtíðinni. Og samhliða því öðlumst við einhverja reynslu, andlega
dýpt, sem ekki er annarsstaðar að finna.
Fórn
Fórn
er hugtak sem er þessu tengt.
Fórn.
Að
fórna einhverju.
Það
er okkur svo eðlislægt að halda í allt sem við höfum og eigum og einmitt safna
jafnvel og eignast meira. Það er svolítið takturinn í hinu eðlilega mannlífi,
er það ekki?
Það
að fórna einhverju, getur í því samhengi verið okkur framandi.
Af
hverju að fórna einhverju?
Guð
reyndi Abraham, þar sem Abraham hugðist fórna Ísak, syni sínum. En það var ekki
vilji Guðs. Abraham sýndi þar fram á trúfesti og Guð sýndi þar fram á kærleika,
þar sem það er ekki þessi Guð sem krefur manninn um slíkar fórnir.
Páll
postuli fórnaði lífi sínu í þjónustu við Guð. Einnig margir af lærisveinum Jesú
og píslavottum frumkirkjunnar, og einnig margir trúaðir í gegnum aldirnar. Þeir
hafa að þessum skilningi fórnað lífi sínu í þjónustu við aðra. Fórn í því
samhengi þýðir að fólk velur að leggja krafta sína fram í þjónustu við aðra, í
þjónustu við lífið og Guð, án þess endilega að ætla að fá sérstaka umbun fyrir.
Umbunin er í þeim skilningi þjónustan sjálf.
Páskarnir
boða okkur síðan að Jesús fórnaði lífi sínu til að allir sem á hann trúa öðlist
eilíft líf. Fórnin þar tengist lífi, lífi í fullri gnægð, fyrir alla.
Textar
dagsins
Textarnir
sem lesnir voru hér í dag geyma djúpa visku. Þar er að finna hinn þekkta texta
um Adam og Evu og aldingarðinn, höggorminn og skilningstré góðs og ills.
Meitluð viskusaga úr Gamla testamentinu um stöðu mannsins í heiminum. Stöðu
mannsins gagnvart Guði. Myndræn saga sem allir geta skilið á sínum forsendum. Börnin
sjá fyrir sér garð, fólk, tré og höggorm. Við getum ávallt skilið eitthvað
nýtt, allt í takt við aldur okkar, þroska, menntun og reynslu. Þessar sögur eru
svo djúpar að visku að þær geta snert við okkur, hvar sem við erum stödd á
okkar lífsins vegi.
Svo
eru textarnir tveir úr Nýja testamentinu.
Freistingarfrásagan
þegar Jesú er freistað í eyðimörkinni.
Hvenær
freistar djöfullinn Jesú, í þeirri frásögu?
Jú,
þegar hann er orðinn þreyttur, svangur, kannski illa upplagður.
Hvernig
gerist slíkt hjá okkur í dag? Hvenær erum við mest berskjölduð og eigum mest á
hættu að svíkja okkur sjálf? Jú, þegar við erum þreytt, svöng, illa upplögð, þá
getur verið meiri hætta á ferðum.
Jesú
er boðin öll heimsins gæði, öll heimsins völd, þarna er honum boðið að þiggja
og fá, allt strax.
En
nei, Jesús stenst freistinguna. Hann veit að hann á ekki að þiggja og fá,
þarna, hann þarf að ganga lífsins veg, það er hans verkefni. Tíminn var ekki
kominn, þarna var tími undirbúnings, biðtími.
Lífsins
vegur liggur í gegnum erfiðleika, þrautir, dimman dal og dauða. Jesús gekk þann
veg, jú, til að sigrast á öllu því sem erfitt er, sigra alla dimma dali og
einnig sigra dauðann.
Ef
hann hefði þegið umbunina strax þarna, þá hefði sá sigur ekki unnist.
Þannig
er lífið. Þannig var það með Jesú, þannig er það almennt með heiminn og okkur
manneskjurnar.
Við
erum aska, eins og öskudagurinn, nýliðni, minnir okkur á. Við erum mold, eins
og kemur fram í Gamla testamentinu. Við hverfum aftur til moldar, hér að lífi
loknu. En vegna Jesú þá er ekki þar með öll sagan sögð. Því með trúnni á Jesú
eignast maðurinn eilíft líf. Með Jesú í för, erum við samferða hinu eilífa góða,
hér í heimi. Eins og segir í Fyrsta Jóhannesarbréfi: „Til þess birtist Guðs
sonur að hann skyldi brjóta niður verk djöfulsins.“
Þar
er verið að vísa til baráttu Jesú við hið illa, eins og vitnað er um í
guðspjalli dagsins, en þar er einnig verið að vísa til baráttu okkar í dag, þar
sem við getum fyrir trú á Jesú, valið að eiga samfylgd við hið góða hér í
heimi.
Í
upphafi föstutímans horfum við til páska, en um leið, horfum við inná við. Leitumst
við að dýpka okkar andlega innri mann, leyfum Jesú og upprisunni að taka sér
bólfestu í lífi okkar.
Föstutíminn
getur veitt okkur tækifæri til að breyta örlítið taktinum í lífsformi okkar.
Við neitum okkur um eitthvað, sem gerir það að verkum að við horfum með öðrum
augum á lífið, við metum gjafir lífsins meir, en ella, við dýpkum tengingu okkar
við okkur sjálf, náunga okkar og Guð.
Föstutíminn
getur einnig veitt okkur tækifæri til að sjá skýrt, sjá það sem er dýrmætt í kringum
okkur, ekki ana bara áfram í hugsunarleysi, heldur staldra við, stilla fókusinn
upp á nýtt, stilla lífsklukkuna upp á nýtt. Staldra við og meta fæðu og klæði,
ekki bara rífa í sig fæðuna, án þess að vita hvort við erum að borða epli eða
appelsínu, staldra við til að njóta, þakka, biðja og gleðjast. Iðka þakklæti á
þann máta að við metum Guðs góðu gjafir og þiggjum þær af heilum hug og hjarta.
Á
þennan máta geta tímabil kirkjunnar, tímabil kirkjuársins, laðað fram í okkur
eitthvað nýtt, djúpt og mikilvægt. Tími föstunnar er kannski vanmetinn tími,
megi föstutíminn veita þér nýja dýpt og nýja sýn, einhver þau tæki sem nýtast
þér til góðs í þínu daglega lífi.
Dýrð sé Guði, föður og syni og heilögum anda. Svo sem var í upphafi, er og verður um aldir alda. Amen.
Bústaðakirkja, 1. sd. í föstu
9. mars 2025
