Biðjum:
Þitt
lífsins ljósið bjarta,
æ,
lát þú, Drottinn minn,
í
mínum hug og hjarta
æ
hafa bústað sinn,
á
friðar leið það lýsi
um
lífsins sporin myrk
og
réttan veg mér vísi
með
von um trúarstyrk. (sálmur 691). Amen.
Náð
sé með yður og friður frá Guði föður vorum og Drottni Jesú Kristi. Amen.
Púsl
eða þraut
Stundum
finnst mér eins og textar Biblíunnar séu eins og púsl eða þraut. Púsl sem ekki
verður ráðið nema fleiri púslum sé raðað svo heildarmyndin sjáist. Hver er
eiginlega myndin sem þetta púsl er að miðla?
Eða
þá þraut, sem verður leyst með því að skoða textann í víðara samhengi eða
þrengra samhengi, eða skoða hann í tengslum við hvernig við horfum á lífið,
erum við jákvæð eða neikvæð, eða hvar við erum stödd á lífsveginum, erum við
ung eða aldin, og þannig mætti áfram telja.
Eða
textar Biblíunnar séu eins og völundarhús sem liggur að einhverjum verðmætum
feng sem bíður þeirra sem ná að feta sig alla leið.
Talnalás
Þegar
ég var skiptinemi í Bandaríkjunum, 17 ára gamall, í Phoenix Arizona, þá voru
allir nemendur á mínum aldri, sem sagt á Senior árinu, með læstan skáp fyrir
bækur og gögn sem geyma mátti í skólanum.
Ég
hafði aldrei séð svona talnalás á þeim tíma, þrjár tölur. Skífunni þurfti að
snúa fram og til baka, þrisvar sinnum, 17 – 4 – 22, og þá opnaðist lásinn. Það
þýddi ekki að reyna neitt annað, ef ég vildi komast í gögnin, upplýsingarnar,
bækurnar og þekkinguna, þá var það þessi talnaruna, sem þurfti til að skápurinn
opnaðist.
Þrír
textar
Í
samhengi guðsþjónustunnar eru ávallt lesnir þrír textar. Það eru þrjú stór púsl
sem við skoðum í hvert og eitt sinn. Púsl sem tengjast ekkert endilega við
fyrstu sýn, púsl sem virðast stundum eins og fengin úr sitthverri myndinni.
Einn
textinn er úr Gamla testamentinu, einn úr bréfum Nýja testamentisins og síðan
einn úr guðspjöllunum. Textarnir eru allskonar, ljóð, mannlífslýsingar,
hugmyndir manna um Guð og tilgang lífsins, frásagnir til dæmis af átökum og
stríðum, árbækur og upptalningar, sagnfræði, grundvallarsögur, spekiorð og
viskutextar, ráðleggingar, boð og bönn, ættartré og þannig mætti áfram telja. Gamla
testamentið var upphaflega ritað á hebresku og hið Nýja á grísku. Þá eru
textarnir þýddir á okkar ylhýra og svo er það okkar að reyna að heimfæra
textana upp á okkar eigið líf, skilja hvað þeir merkja.
Þarna
er hluti af púslunum, þ.e. tungumálið sem textarnir eru ritaðir á upphaflega,
þýðingarnar, skilningur á ólíkum menningarheimum, samhengi textanna innbyrðis,
uppruni þeirra og hvernig textarnir miðla upplýsingum sem tengjast einhverju
öðru annarsstaðar, og þannig mætti áfram telja.
Púslin
eru mörg í þessari mósaíkmynd. En þegar púslin hafa fundið sinn stað í huga
okkar og hjarta þá geta þeir opinberað okkur stóran sannleika um lífið.
Sá
sannleikur er iðulega mjög nálægur okkur, en á sama tíma oft hulinn.
Hvaða
þýðingu hafa þeir fyrir okkur í dag? Skipta þeir okkur máli? Geta þeir hjálpað
okkur? Lagt okkur lið í verkefnum daganna?
Um
hvað fjalla textarnir eiginlega?
Nýja
leið
Textar
Biblíunnar fjalla um nýja leið til að lifa í heiminum. Leið friðar, afvopnunar,
sáttagjörðar, fórnar og fyrirgefningar. Textarnir fjalla um að lífið hefur
tilgang og lífið er í höndum kærleiksríks Guðs, sem er okkur nærri, og vill
eiga með okkur samfylgd í lífinu, bjóða okkur samfylgd við hið góða, hér í heimi,
hér og nú, ekki einhvern tímann í fortíðinni, heldur einmitt hér og nú. Núna,
þegar við tökum ákvörðun um að leyfa Guði að hafa jákvæð áhrif á líf okkar, það
er nefnilega líka okkar að leita Guðs. Guð hefur þegar fundið okkur, en
spurning hvort við viljum opna okkur fyrir nærveru Guðs og blessun.
Textar
dagsins
Jesaja
spámaður vísar í texta dagsins til stórvirkis Guðs í sögunni. Hann vísar til
frelsunar þjóðarinnar úr þrælahúsinu í Egyptalandi sem fjallað er um í Annarri
Mósebók og segir að einmitt sá Guð hafi nú nýtt fyrir stafni. Hann hvetur
lesendur sína til að Minnast hvorki hins liðna né hugleiða það
sem var. Því nú vottar fyrir hinu nýja. Hann mun gera veg um eyðimörkina og
fljót í auðninni.
Þessi
texti er lesinn í samhengi páskafrásögu Jesú, er Jesús rís upp frá dauðum. Þegar
við röðum þeim púslum saman þá hafa kristnir séð í orðum Jesaja, spádóm um Jesú,
krossdauða og upprisu. Spádóm um þá nýju leið sem Jesús fetaði, fetar og vill
að við fetum.
Postulinn
sem ritaði Hebreabréfið talar í þeim sama anda. Hann talar um fórnarblóð Krists
og það að fylgjendur hans bíði hinnar komandi borgar. Borgin er tákn skipulags,
heildar og samhengis, þess sem nær utan um mannlegt líf.
Innan
skamms
Svo
lifum við nefnilega hér og nú. Það er ávallt þannig þegar textarnir eru lesnir
og skoðaðir að eðli þeirra er slíkt að þeir geta haft áhrif á líf okkar þá og
þegar, hvenær sem þeir eru lesnir.
Boðskapur
kristninnar ögrar hinum augljósu staðreyndum lífsins um upphaf og endi lífsins.
Það
er bæði humór og djúp viska í textum dagsins. Jesús segir við lærisveinar sína:
Innan
skamms sjáið þér mig ekki lengur og aftur innan skamms munuð þér sjá mig.
Þetta
skyldu lærisveinarnir auðvitað ekki. Við lesum textann í samhengi kirkjuársins,
eftir páska, en hann er sagður í samhengi ævisögu Jesú, fyrir páska. Jesús er
þarna að undirbúa lærisveina sína fyrir það sem koma skal. Þ.e. að hann muni
verða tekin höndum, svívirtur, útskúfaður og tekinn af lífi. Þeir munu sökum
þess verða hryggir. En Jesús segir: hryggð yðar mun snúast í
fögnuð.
Svo
tekur hann þetta dásamlega dæmi að fæðingu barns í heiminn. Þessa þrengingu sem
þunguð kona finnur sig í, en svo minnist hún ekki þrauta sinna þegar barnið er
fætt, því maður er í heiminn borinn, eins og segir.
Annað
dæmi er af frækorninu sem þarf að deyja til að upp af því vaxi nýtt líf, það
dæmi tekur Jesús á öðrum stað í guðspjöllunum. Við sjáum það einnig í
náttúrunni, þekkjum það svo af eigin reynslu.
Hvað
er Jesús að meina með þessum orðum, innan skamms?
Og
skilaboðin?
Innan
skamms sjáið þið mig ekki, og aftur innan skamms munuð þið sjá
mig.
Jú,
þarna er hann að vísa til krossfestingar og upprisu. Hann er með þessum orðum
að undirbúa þá fyrir það sem koma skal, hann verður tekinn af lífi, en mun sigra
dauðann.
Hvað
þýðir þetta eiginlega? Hvaða máli skiptir þetta fyrir okkur?
Jú,
þetta skiptir nefnilega mjög miklu máli. Upprisa Jesú er staðfesting á því
hvernig heimurinn er í raun og veru. Heimurinn er ekki vettvangur skorts,
heldur gnægða. Heimurinn er ekki aðeins vettvangur dauða heldur lífs. Lífið á
síðasta orðið, þrátt fyrir allt. Kærleikurinn á síðasta orðið, þrátt fyrir
allt. Réttlæti Guðs á síðasta orðið, þrátt fyrir allt.
Það
er stundum líkt og mannlífið sé byggt upp í kringum skort, þ.e. að það sé
skortur á öllu því nauðsynlega, þess vegna sé barátta, þess vegna séu stríð.
Vitanlega geta verið þannig aðstæður. Á Gaza er skortur. Á Gaza er stríð og
víðar. Þar virðist það vera mannleg illska sem ræður för og þá er ekki von á
góðu.
Heimurinn
er hins vegar í eðli sínu eins og garður gnægða, þar sem nóg er fyrir alla og
rúmlega það. Manninum lánast bara ekki alltaf að meðhöndla gæðin á réttlátan
máta fyrir alla.
Og
hin mikilvægustu skilaboð?
Ef
við lítum svo upp frá hinum daglegu verkefnum okkar um skiptingu hinna
veraldlegu gæða og til hins stóra samhengis þess sem Jesús boðar, þá boðar hann
eilíft líf. Hann boðar sigur lífsins og kynnir nýja leið til sögunnar, nýja
leið til að lifa lífinu hér í heimi.
Örlítið
seinna í þessum sama texta, guðspjallatexta Jóhannesar, segir Jesús einmitt: Ég
lifi og þér munuð lifa.
Það
er þetta samhengi lífsins. Það er þessi boðskapur sem ögrar staðreynd dauðans,
þar sem líf Jesú og upprisa er einnig ætluð okkur.
Það
er stóra myndin sem púslin öll móta. Það er fengurinn við enda völundarhússins.
Ef við leysum þrautina þá eru það skilaboðin sem blasa við, rauði þráðurinn sem
alla frásögur og bækur Biblíunnar miðla.
Kærleikurinn
sigrar að lokum og réttlæti Guðs sigrar að lokum, þrátt fyrir allt. Úr slíkum
vefnaði er heimurinn ofinn.
Dýrð
sé Guði, föður og syni og heilögum anda. Svo sem var í upphafi er og verður um
aldir alda. Amen.
Takið postullegri kveðju. Náðin Drottins vors Jesú Krists, kærleiki Guðs og samfélag heilags anda sé og veri með yður öllum. Amen.
Textar dagsins:
Jes
43.16-19
Heb
13.12-16
Jóh
16.16-23
